Rewolucja Przemysłowa

Maszyna przędzalnicza

 

Maszyna włókiennicza

 

Maszyna parowa

Jethro Tull (ur. 1674 w Basildon, Berkshire w Anglii, zm. 21 lutego 1741 w Shalbourne, Berkshire) – angielski agronom.

Jeden z pionierów agronomii, przyczynił się do modernizacji uprawy roli i upowszechnienia oraz rozwoju narzędzi rolniczych. Skonstruował m.in. siewnik w 1701, pozwalający na zagłębianie nasion w ziemi na zadanej głębokości i sianie ich w rzędach. Wynalazł też konne narzędzie do plewienia chwastów.

                

                                                                                 Siewnik rzędowy Tulla

James Watt (/wɔt/, ur. 19 stycznia^?/30 stycznia 1736, zm. 25 sierpnia 1819) – szkocki inżynier i wynalazca, twórca kilku kluczowych ulepszeń konstrukcji maszyny parowej, dzięki którym maszyny te zapoczątkowały rewolucję przemysłową.

                               

Sir Richard Arkwright (ur. 23 grudnia 1732 – zm. 3 sierpnia 1792) – angielski wynalazca udoskonalonego krosna tkackiego, do którego zastosował napęd wodny^[1]. Wprowadzenie krosna Arkwrighta zapoczątkowało rozwój przemysłu włókienniczego.

 

             

 

Robert Fulton (ur. 14 listopada 1765 w Little-Britain w Pensylwanii, zm. 24 lutego 1815 w Nowym Jorku) – amerykański inżynier i wynalazca, konstruktor pierwszego statku parowego^. Studiował malarstwo w Londynie (jest autorem miniatur), później zajął się konstruowaniem statków. W latach 1798–1801 zbudował jedne z pierwszych okrętów podwodnych – trzy napędzane ręcznie za pomocą śruby Nautilusy. Według niektórych źródeł Fulton zbudował Nautilusa w oparciu o projekt polskiego lekarza Jakuba Hoffmanna, który chciał użyć łodzi podwodnej w celu uwolnienia Tadeusza Kościuszki z rosyjskiego więzienia^[2]. W 1802 pierwszy statek parowy konstrukcji Fultona został przetestowany w Anglii – Clermont. W 1807 zbudował pierwszy parowy statek pasażerski North River Steamboat, a w latach 1812–1814 pierwszy okręt o napędzie parowym. Pochowany na cmentarzu przy Trinity Church w Nowym Jorku.

 

Edmund Cartwright (ur. 24 kwietnia 1743 w Marnham, Nottinghamshire, zm. 30 października 1823 w Hastings, Sussex) – wynalazca angielski.

W 1786 opatentował krosno mechaniczne, w 1792 maszynę do wytwarzania przędzy czesankowej. Był jednym z pionierów rewolucji przemysłowej w Anglii

 

 

Trzecia rewolucja przemysłowa

Określenie trzeciej fazy rewolucji przemysłowej. Określa się ją także mianem rewolucji naukowo-technicznej. Rozpoczęła się po drugiej wojnie światowej i trwa do dziś.
Symbolem trzeciej rewolucji przemysłowej są okręgi przemysłowe zwane technopoliami. Różnią się one od okręgów przemysłowych poprzedniej fazy rewolucji warunkami lokalizacji i rodzajem dominującej gałęzi przemysłu. Lokalizacja nie jest już uzależniona od rozmieszczenia surowców czy źródeł energii, ale od czystego środowiska, bliskości szkół wyższych czy dostępu do wykwalifikowanej kadry. Trzecia rewolucja charakteryzuje się także rozwojem przemysłu wysokich technologii.

Wiek pary i elektryczności

W 1800 roku Włoch Alessandro Volta zbudował ogniwo galwaniczne („ogniwo Volty”). W 1837 Samuel Morse skonstruował telegraf elektromagnetyczny, pozwalający przesyłać informację na odległość.

Tak zwana druga rewolucja przemysłowa przypada na drugą połowę XIX i początki XX wieku. Spowodowana została gwałtownym rozwojem nauki, któremu towarzyszyło powstanie nowych rozwiązań technicznych, począwszy od silnika gazowego, poprzez dynamit i karabin maszynowy, aż po telefon w 1876, żarówkę w 1879 i odkurzacz elektryczny w 1907 roku.

Skutki rewolucji przemysłowej

Społeczne:

• urbanizacja związana z masową migracją ludności ze wsi do miast
• postęp wiedzy medycznej i higieny
• zmniejszenie zatrudnienia w rolnictwie – zwiększenie w przemyśle (później w usługach)
• prawo pracy
• powstanie związków zawodowych
• narodziny ruchu robotniczego i ideologii socjalistycznej
• wzrost liczby ludności, przede wszystkim w miastach (migracja; zwiększony przyrost naturalny)
• zmiana struktury społeczeństwa z agrarnego, o przewadze ludności wiejskiej, na społeczeństwo przemysłowe, w którym przeważa ludność mieszkająca w miastach
• upadek znaczenia rzemieślników, chłopów oraz wielkich właścicieli ziemskich
• wzrost znaczenia nowej klasy robotników (proletariatu) i burżuazji przemysłowej
• demokratyzacja społeczeństwa
• skoncentrowanie ludności w obrębie dużych miast
• nowe ruchy społeczne, np. luddyści (tzw. burzyciele maszyn)

Gospodarcze:

• zwiększenie zapotrzebowania i dążenie do pozyskania tanich surowców oraz opanowania rynków zbytu
• zwiększenie wydobycia węgla i rud żelaza oraz produkcja stali
• zwiększenie uprawy bawełny, powstanie plantacji bawełny
• powstanie i rozwój kolei
• zastosowanie maszyn parowych w fabrykach, na statkach oraz na kolei
• szybszy rozwój miast północnej i północno-wschodniej Anglii (Manchester, Liverpool, Birmingham, Leeds, Sheffield, Bristol, Nottingham, Norwich, Hull, York, Exeter, Worcester)
• rozwój komunikacji miejskiej (np. tramwaje parowe zastąpiły tramwaje konne)
• rozwój transportu wodnego i żeglugi parowej
• mechanizacja rolnictwa
• powstanie okręgów przemysłowych (Black Country w Anglii, Zagłębie Ruhry w Niemczech, Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego)
• industrializacja, powstanie fabryk, kopalń, hut żelaza oraz zakładów metalowych i mechanicznych (rozwój i modernizacja zakładów przemysłowych)
• zanieczyszczenie środowiska

W 1708 roku Abraham Darby jako pierwszy wytopił surówkę, stosując koks, a pod koniec wieku XVIII Henry Cort opatentował nową metodę przerabiania surówki na stal. Opracował i zastosował tzw. proces pudlingowania, czyli świeżenia surówki w piecu. Piec posiadał mieszadła, które wytrącały zanieczyszczenia, przez co można było wykorzystywać węgiel kamienny bezpośrednio do wytopu żelaza. W 1856 Henry Bessemer opatentował metodę produkcji stali bezpośrednio z rozgrzanego żelaza, eliminując proces pudlarski poprzez przedmuchiwanie surówki i zamienianie jej na stal bezpośrednio w konwertorze (tzw. gruszce Bessemera). Metoda Bessemera została udoskonalona później przez francuskich metalurgów (ojca François Marie Emile Martin (1794-1871) i syna Pierre-Èmilia Martin (1824-1915)) Martinów oraz braci Siemensów: Carla Wilhelma (1823-1883) i Friedricha (1826-1904) (piec martenowski). Rozwój w przemyśle pociągnął za sobą rozwój transportu i komunikacji. Szybki rozwój hutnictwa i górnictwa oraz znaczny wzrost produkcji wiązał się z przewozem coraz większej ilości towarów. Dlatego budowano kanały, mosty, drogi. Konny transport lądowy i żaglowy transport wodny nie zaspokajały znacznych potrzeb przewozu towarów, dlatego myślano też o nowych środkach transportu. Starano się przystosować maszynę parową do poruszania pojazdów: najpierw na drogach – Nicolas Cugnot w 1765 w Paryżu (ciągnik drogowy Cugnota), a potem na szynach – lokomotywa Richarda Trevithicka w 1804 roku.

Przewrót w przemyśle włókienniczym

Rewolucja przemysłowa zaczęła się w Anglii, najlepiej rozwiniętym i najbogatszym wówczas kraju świata, który miał także wydajne rolnictwo i bogactwa naturalne zapewniające energię (węgiel kamienny). Już pod koniec XVI w. w Anglii narastał kryzys energetyczny spowodowany brakiem drewna i początkiem małej epoki lodowej. Aby go rozwiązać, sięgnięto po masowo wydobywany węgiel kamienny (w drobnych ilościach wykorzystywany w Anglii od średniowiecza)^[10]. Znaczne zasoby łatwo dostępnego węgla, położone w pobliżu rzek umożliwiających tani transport, umożliwiły rewolucję przemysłową w XVIII w^[11]. Szukano także nowych rozwiązań technologicznych i wynalazków. Pierwszą znaczącą innowacją było zmodernizowanie warsztatu tkackiego. W roku 1733 John Kay wynalazł maszynę tkacką Latające czółenko mechaniczne, czółenko szybkobieżne („Flying Shuttle”), co spowodowało rewolucję w tkactwie. Kay skonstruował mechanizm, w którym sznurek wprowadzał w ruch czółenko, zastępując jego ręczne przerzucanie. Duże zapotrzebowanie na przędzę skłoniło angielskich kapitalistów do szukania innych udoskonaleń technicznych także w przędzalnictwie.

Czytaj dalej Przewrót w Przemyśle włókienniczym

Najprawdopodobniej jako pierwszy użył terminu „rewolucja przemysłowa” francuski dyplomata Louis-Guillaume Otto w swoim liście z 1799, stwierdzając, że Francja dołączyła do wyścigu w industrializacji^. Fakt, że istotna zmiana sposobu produkcji powoduje również zmiany porządku społecznego był oczywisty dla Roberta Owena i Roberta Southeya w drugim dziesięcioleciu XIX wieku, a domyślali się tego już William Blake w latach 90. XVIII wieku i William Wordsworth na przełomie wieków^[4]. Termin „rewolucja przemysłowa” stosowany do opisu zmian technologicznych stawał się coraz powszechniejszy pod koniec lat 30. XIX wieku, używał go m.in. Jérôme-Adolphe Blanqui w 1837 („la révolution industrielle”)^[5]. W 1845 terminu „die industrielle Revolution” w odniesieniu nie tylko do przemian technologicznych, ale również gospodarczych i społecznych używał Friedrich Engels w książce „Die Lage der arbeitenden Klasse in England” (pol.: „O położeniu klasy robotniczej w Anglii”)^[6][7]. Arnold Toynbee jest uważany za historyka, który wprowadził wyrażenie „the industrial revolution” w obecnym znaczeniu do języka angielskiego w latach 80. XIX wieku.

Niektórzy historycy, tacy jak Nicholas Crafts czy Knick Harley, twierdzą, że zmiany gospodarcze i społeczne następowały stopniowo i tym samym termin rewolucja jest mylący. Jest on jednak używany przez większość historyków^.

potoczne określenie całości zmian technicznych, ekonomicznych i społecznych będących konsekwencją transformacji gospodarki opartej na wykorzystaniu biologicznych, odnawialnych, źródeł energii (mięśnie, woda, wiatr, drewno) do gospodarki opartej na mineralnych źródłach energii (XVIII–XIX w. — węgiel, XX w. — ropa naftowa);